Culture of Africa

Culture of Africa
culture of an area
Yaɣ sheliculture of the Earth Mali niŋ
Facet ofAfrica Mali niŋ
Dunia yaɣiliAfrica Mali niŋ
The Great Pyramids of Giza, Egypt
Ancient Kano City Walls, Nigeria
Tingatinga is one of the most widely represented forms of paintings in Tanzania, Kenya and neighbouring countries

Culture of Africa nyɛla din mali balibu mini yaɣa pam, di laɣim la tiŋgbani bɔbigu mini balishɛŋa din beni ka mali nahingban gahinda Africa tiŋgbani ni. Ninsali nima balibu balibu m-be Africa n-ti pahi A firika nima ban yiri kpɛri luɣishɛŋa. Zaasa, kaya ni ta'ada nyɛla nahingban gahinda din laɣim taba ka salo mali li n tumdi tuma. Lala nima ŋɔ n-nyɛ zalisi,biɛhigu, dihitabili, baŋsim, nuuni tuunbaŋsim, niŋsim, nti pahi din kuli beni ka niriba niŋdi li bɛ tiŋgbani ni.[1] Africa nyɛla din mali zuliya nima pam ban nyɛ bilichini nima ka mali binyɛra din wɔligi ba kamani noli ni yɛltɔɣa, bindirigu, puhigu, n-ti pahi wahi. Amaa, Africa nima nyɛla ban laɣim mali kaya ni ta'ada pam ka di wɔligi Afirika kaya ni taɣada ka che dunia zaa dini. Kamani ŋmahinli, biɛhigu dariza, adiini, biɛhi suŋ, siyaasa dariza, bomma ni nyamma, n-ti pahi nuuni tuunbaŋsima zaa nyɛla din pahi nyɛ Afirika kaya ni taɣada.[2] Kaya ni taɣada wuhibu nyɛla din niŋ bayana Africa tiŋgbani ni, ni kaya ni taɣada balibu pam[3] din beni ka pa ni Afrika zaa amaa ka be tiŋgbani yini ni. Amaa di mini Africa kaya ni taɣaa nyɛla din mali balibu pam maa, yaha, a yi bɔhim li viɛyɛla, di nyɛla din mali nahingbana din ŋmani taba pam; kamani shɛhira, bɛ ni mali biɛhisuŋ shɛŋa, bɛ yurilim mini jilima zaŋ ti kaya ni taɣada, ni jilim shɛli bɛ ni mali n-tiri ninkura mini ninvuɣ-shɛba ban kpa talahi, kamani nazuɣiri mini nabihi.[4]

Africa nyɛla din taɣi ka tiŋgbana pam lahi taɣi li. Din bɔŋɔ ni tooi nyɛla suhuyurilim zaŋ chaŋ ʒemana yɛla pamla pii pahi ka di pani bɛ kuli zani mi n-ti yɛlikura din pun beni. Tiŋgbani shɛŋa kaya ni taɣada bela deebu, din jɛndi Amerika kaya ni taɣada mini Asori ni zaŋ shɛli na, daa nyɛla din kari Africa maŋ maŋa kaya ni taɣada, amaa di ni niŋ ka gbansabila yɛligiri maa, kaya ni taɣada neebu nyɛl din tali kalinli zuɣu. Africa tiŋgbana zuɣulan, nima pam nyɛla ban kpaŋsiri wahi mini binkumda ŋmɛbu laɣinsi,binkura biɛhisi shee mɛbu, ni nuuni tuunbaŋdiba mini sa sabiriba.[5] 90 zaŋ chaŋ 95% gbansabila kaya ni taɣada faya shɛŋa nyɛla din be tiŋduya binkura duri ni.[6] Di lahi kpa talahi ni ti gbaai chibi BBC (British Broadcasting Corporation) yɛltɔɣa zaŋ chaŋ Africa kaya ni taɣada, “saha ŋɔ "Foresight Factory" bɔhimbu din jɛndi bini ni nyɛ shɛli bee nira ni nyɛ so, 50-60% "British black African/Caribbean" ban labisi, saɣiti ni ni zuliya nima nyɛla ban mali bukaata pam, bali din niriba galisi. Lihiri yini din nyɛ ‘black’ as an ‘identifier’ bee an ‘ethnicity’ pa la din wɔligiri kaya ni taɣada ko, di lahi nyɛla din mali wɔliginsim ni tiŋsi pam…. Ti yi mo ni ni ti kahigi Africa kaya ni taɣada mini din wuhiri li, di tu ni ti mi ti haŋkali ni ka dama ti lihirimi jɛndiri zuliya nima pam mini tiŋsi pam din bi bɔri ni bɛ faya mini kaya ni taɣada laɣim taba.[7]

  1. Burnett Tylor., Edward (1871). Primitive Culture. Cambridge University Press.
  2. Idang, Gabriel E (2015). "African culture and values". Phronimon 16.
  3. Diller, Jerry V. (2013-12-31). Cultural Diversity: A Primer for the Human Services (in English). Cengage Learning. ISBN 978-1-305-17753-6.
  4. Falola, Toyin (2003). The power of African cultures (in English). Rochester, NY: University of Rochester Press. ISBN 978-1-58046-139-9. OCLC 52341386.
  5. Berger, Peter L.; Huntington, Samuel P. (2002). Many Globalizations: Cultural Diversity in the Contemporary World (in English). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-516882-2.
  6. Nayeri, Farah (2018-11-21). "Museums in France Should Return African Treasures, Report Says" (en-US). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2018/11/21/arts/design/france-museums-africa-savoy-sarr-report.html.
  7. BAME We're Not the Same: Black African (en).[permanent dead link]

© MMXXIII Rich X Search. We shall prevail. All rights reserved. Rich X Search